Opioid Bağımlılığı ve Yoksunluk Sendromu

Opioid bağımlılığı, kullanımı sonucu belirgin problemlere yol açmasına karşın kullanımının tekrarlandığı ve sürdürüldüğü bir dizi fizyolojik, davranışsal ve bilişsel belirtiler kümesidir. Genel olarak madde bağımlılığı Dünya Sağlık Örgütü tarafından kişide madde kullanımının bir zamanlar kendisi için değerli başka davranışların yerini alan öncelikli bir durum haline geldiği sendrom olarak tanımlanmaktadır Dünyada kimyasal olarak birbirinden farklı 20’den fazla opioid klinik kullanımdadır. Gelişmiş ülkelerde, kötüye kullanıma ve bağımlılığa en sık eşlik eden opioid madde eroindir. Eroin dışındaki opioidlere bağımlılık en sık olarak, tıbbi bir tedavinin seyri esnasında bağımlı hale gelen kişilerde, bu tip ilaçlara kolaylıkla ulaşabilen sağlık profesyonellerinde ve kullandığı ilaçları tıbbi sağlayıcılardan ve tedavi programlarından elde eden kimselerde görülür.

Bir kişide opioid bağımlılığının olduğunu belirlemek için aşağıdaki durumlardan üç ya da daha fazlasının bir arada en az bir ay süre ile ya da sürekli ise bir aydan kısa dönmelerde 12 aylık dönem içinde tekrarlayarak meydana gelmesi gerekmektedir.

1. Opioidi almak için güçlü bir istek ya da zorunluluk hissi
2. Opioidi çoğunlukla tasarlanandan çok miktarda ya da uzun süre alınmasından; ya da opioid kullanımına karşı devamlı bir istek veya kullanımını kontrol etmekte ya da azaltma çabasındaki başarısızlıktan kaynaklanan, opioide başlamaya, sonlandırmaya ya da kullanım dozuna bağlı alım kontrol etmekte bozukluk
3. Opioid için tipik kesilme sendromu ile veya kesilme belirtilerini azaltmak veya engellemek için tekrar kullanmak veya yakın madde kullanmak ile kendini gösteren; kullanımı azaltıldığında veya kesildiğinde ortaya çıkan fizyolojik kesilme durumu
4. İntoksikasyon ya da istenilen etkiye ulaşmak için önemli ölçüde yüksek miktarlarda maddeye ihtiyaç olması, ya da aynı miktarda madde kullanımı ile etkide belirgin azalma gibi opioid etkilerine tolerans belirtileri
5. Opioid kullanımından dolayı önemli alternatif zevklerin ya da ilgi alanlarının bırakılması veya azaltılması; ya da maddeyi elde etmek, almak ya da maddenin etkilerinden kurtulmak için gerekli aktivitelerde çok fazla zamanın harcanması ile ortaya çıkan madde kullanımı ile aşırı uğraş
6. Zararın niteliği ve büyüklüğünün farkında olarak ya da farkında olduğu tahmin edilmesine rağmen madde kullanmaya devam etmesi ile beliren zararlı sonuçlarına dair açık kanıt olmasına karşın süregelen opioid kullanımı

Opioid kullanımına bağlı yoksunluk durumu nedir?

Tekrarlayan ve genellikle uzun süreli ve/veya yüksek dozda opioid kullanımından sonra madde kullanımının kesildiğine veya azaltıldığına ortaya çıkan klinik durumdur.

Opiod yoksunluk sendromunda aşağıdaki bulgulardan herhangi üçü bulunmalıdır.

1. Opioid bir ilaç için aşırı istek
2. Burun akıntısı veya hapşırma
3. Göz sulanması
4. Kas ağrısı veya krampları
5. Karın ağrısı
6. Bulantı veya kusma
7. İshal
8. Göz bebeklerinin büyümesi
9. Tekrar eden üşüme hissiyatı
10. Taşikardi veya hipertansiyon
11. Esnemek
12. Huzursuz uyku

Opioid bağımlılığı ve yoksunluk sendromu tedavisi nasıl yapılır?

Opioid bağımlılığı ve yoksunluk sendromu tedavisi; sağlık personelinin sıkı takibi ve tıbbi müdehalesinin yapılabildiği klinik ve yoğun bakım ünitelerinde gerçekleştirilir. Bağımlılılk tedavisi medikal ilaç tedavisi ve psikoterapinin bir arada yürütüldüğü bir süreçtir. Detoksifikasyon (Arınma) döneminde genel olarak ilaç tedavisinin yeri çok önemlidir. Tedavinin başarısı kullanılan ilaçlar ile doğrudan ilişkilidir.